نظریه سیاسی علامه طباطبائی

علامه طباطبایی دارای نظریه سیاسی است ، بدین معنا که وی همچون فلاسفه سیاسی برای حل مسائل اصلی جامعه خویش راه حل ارائه کرده است . راه حل مورد نظر آنمرحوم یک راه حل کلی و همه جانبی است . وی مثل اکثر نظریه پردازان سیاسی جامعه مطلوبی را در نظر دارد که بایستی جایگزین جامعه فعلی گردد. از نظر او بهترین جامعه، جامعه عادله دینی است . این جامعه آرمانی و دست نایافتنی نبوده و از جوامع فعلی نیزالگو نمی گیرد، بلکه جامعه ای است که نمونه آن در صدر اسلام و در زمان رسول اکرم (ص) وجود داشته است . دراین جامعه مسائل اقتصاد، جامعه شناسی، فرهنگ و سیاست بحث میشود. این جامعه دارای ویژگیهایی بدین شرح است : -1 در جامعه عادله دینی رابطه فرد و اجتماع رابطه ای است حقیقی یعنی آنکه فرد مستحیل در جامعه بوده اولویت با جامعه است و هرکجا تعارضی بین منافع فرد وجامعه بوجود آمد منافع فرد فدای منافع اجتماع می شود. قوانین در این جامعه نیز براساس مصلحت عمومی است و درهمه جا، جانب اجتماع در نظر گرفته میشود. -2 این جامعه دارای اصولی ثابت و اصولی متغیراست ; مثلا، اینکه جامعه نیاز به حکومت دارد اصلی است ثابت ولی نوع حکومت در جوامع مختلف و زمانهای گوناگون تفاوت می کند. شریعت نیز اصول ثابت را ارائه می کند ولی اصول متغیر را عقل تشخیص می دهد. کلیه قوانین و اصولی که ازناحیه ولایت صادر میشود از اصول متغیر بحساب می آید. بنابراین در دیدگاه علامه عقل جایگاهی ویژه دارد، و اصولا مرحوم علامه تمامی نظریه خویش را براساس استدلال عقلی به پیش می برد و به احادیث و روایات تمسک نمی کند . بنابراین علامه طباطبایی را از هرنظر بایستی فردی اصولی دانست و نه اخباری. -3 درجامعه عادله دینی عنصر عدالت یک مفهوم کلیدی است . عدالت در سه شکل فردی، اعتقادی و اجتماعی است که دراین بین عدالت اجتماعی دارای اولویت است . در عدالت اجتماعی بحث اقتصادیات نیز عنوان میشود و اصولا اقتصاد مایه قوام اجتماعی است . -4 در زمان غیبت امام عصر (عج) انتخاب نوع حکومت بدست مردم است ، ولی فرض براین است که در جامعه اسلامی مسلمانان بطور فطری بدنبال آگاه ترین و عادلترین فرد برای حکومت میروند که در زمان ما این فرد فقیه عادل است .